Tipburn warzyw kapustnych (brzegowa nekroza liści)
Objawy:
Tipburn objawia się jako nekroza (zamieranie) brzegów liści, najczęściej młodych, wewnętrznych, które dopiero rozwijają się w główce lub rozecie. Początkowo widoczne są małe, brunatne plamki na brzegach liści. Z czasem plamy powiększają się, zlewają i przybierają postać suchych, ciemnobrązowych nekroz.
W główkowatych warzywach (jak kapusta) zmiany mogą być niewidoczne z zewnątrz, ponieważ występują na liściach wewnętrznych – objawy wykrywane są dopiero po rozcięciu główki.
U kalafiora czy brokuła brzegowe zamieranie może pojawiać się także na różach (kwiatostanach), pogarszając ich wartość handlową.
Przyczyny:
Tipburn to choroba fizjologiczna, a nie zakaźna. Główną przyczyną jest niedobór wapnia w obrębie tkanek liści, mimo że zawartość wapnia w glebie może być wystarczająca.
Przyczyną takiego niedoboru jest zaburzone pobieranie i transport wapnia, co może być skutkiem:
- zbyt intensywnego wzrostu roślin (szczególnie przy silnym nawożeniu azotowym),
- nieregularnego lub niedostatecznego podlewania,
- zbyt małej transpiracji (w uprawach pod osłonami przy wysokiej wilgotności powietrza),
- nadmiaru innych kationów (potasu, magnezu, sodu), które konkurują z wapniem,
- zbyt niskiego pH gleby (kwaśne podłoże ogranicza dostępność wapnia).
Zapobieganie:
- Zrównoważone nawożenie – unikać nadmiaru azotu, szczególnie w formie amonowej.
- Utrzymanie optymalnej wilgotności gleby – regularne podlewanie, szczególnie w okresach intensywnego wzrostu.
- Poprawa dostępności wapnia – stosowanie wapniowych nawozów doglebowych i dolistnych (np. saletra wapniowa, wapń forte).
- Dolistne dokarmianie wapniem – szczególnie w fazie szybkiego wzrostu główek, róż czy rozet.
- Utrzymanie pH gleby w granicach 6,5–7,0 – w razie potrzeby wapnowanie.
- Dobra wentylacja i kontrola wilgotności powietrza w tunelach foliowych lub szklarniach, by zwiększyć transpirację i tym samym transport wapnia.
