Ogród botaniczny – wyzwanie dla biologów

Ogród botaniczny to miejsce bogate w różnorodne gatunki roślinne. O tym jakie wyzwania stoją przed pracownikami opiekującymi się roślinami opowie mgr inż. Kamil Jakubowski – Samodzielny Biolog w Dziale Ochrony Roślin Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.

Agrecol: Na czym polega praca samodzielnego biologa?

Kamil Jakubowski: Praca samodzielnego biologa polega na ocenie stanu zdrowotności w kolekcjach roślinnych Ogrodu Botanicznego i Arboretum w Wojsławicach. Prowadzenie odpowiedniej profilaktyki, mającej na celu zminimalizowanie występowania patogenów, a jeśli pojawią się na roślinach pierwsze objawy chorób czy szkodników, zwalczanie ich najskuteczniejszą dla danego gatunku metodą. Najważniejsze jest znalezienie przyczyny, która powoduje, że roślina nie rozwija się prawidłowo. Jeżeli ma się tę wiedzę, to późniejsze leczenie nie jest już zbyt skomplikowane.

A: Wrocławski Ogród Botaniczny znajduje się w samym centrum miasta. Z jakimi zagrożeniami dla roślin wiąże się taka lokalizacja?

KJ: Zanieczyszczenie powietrza, które w miastach jest duże ma znaczący wpływ na kondycję roślin. Są one osłabione, a to sprawia, że są zdecydowanie bardziej podatne na choroby i szkodniki. Silne i zdrowe rośliny o wiele lepiej przechodzą infekcję chorobotwórczą niż rośliny słabe. To podstawowy problem związany z roślinnością uprawianą w ogrodach mieszczących się na terenach dużych miast.

A: Zbliża się pora jesienna. Co by pan poradził właścicielom małych ogródków i działek znajdujących się w centrach dużych miast?

KJ: Rośliny przechodzą jesienią w stan spoczynku. Należy właściwie przygotować je do zimy. Służą temu przede wszystkim zabiegi ogrodnicze np. podlewanie, okrywanie roślin czy koszenie (w przypadku trawników). Takie działanie ułatwia roślinom przetrwanie mrozów. Warto zastosować nawozy jesienne, które zwiększają gwarancję, że roślina odpowiednio przygotuje się do zimy. Z zabiegów mających na celu poprawienie zdrowotności naszych roślin, niezbędne jest grabienie liści. Zwłaszcza w przypadku drzew, które w danym roku chorowały. Szkodniki często zimują w materii organicznej, dlatego usuwanie liści, pozbawia je możliwości zimowania, co powinno przyczynić się do poprawienia zdrowotności roślin.

A: Jakie było lub jest obecnie największe wyzwanie związane z ochroną roślin w ogrodzie botanicznym?

KJ: Największą trudnością związanym z ochroną roślin w Ogrodzie Botanicznym jest bardzo duża różnorodność roślin. Kolekcje roślinne to zbiór ponad 12 tysięcy taksonów z różnorodnych stref geograficznych, są tu zarówno rośliny rodzime jak i tropikalne, przekrój przez szkodniki i patogeny też jest ogromny. A niejednokrotnie zdarza się tak, że plan ochrony trzeba zrobić dla jednej tylko rośliny. Problem stanowi również coraz mniejsza dostępna liczba zarejestrowanych środków chemicznych przeznaczonych do ochrony roślin ozdobnych.

A: Czy jest jeszcze możliwa całkowicie naturalna ochrona roślin?

KJ: W tym momencie nie uważam, żeby jedynie naturalna ochrona była możliwa. Można ją stosować jako uzupełnienie ochrony chemicznej, jest pewną alternatywą, aczkolwiek nie jest to metoda wystarczająca. Dla wielu chorób i szkodników nie zostały jeszcze opracowane biologiczne metody zwalczania. Spektrum działania jest zbyt wąskie by mogło być stosowane jako jedyna opcja.

A: Środki ochrony roślin — co wg pana najbardziej przemawia za ich stosowaniem?

KJ: Utrzymanie roślin w jak największej zdrowotności wymaga stosowania środków ochrony roślin. Bez nich walka z wieloma chorobami i szkodnikami nie byłaby możliwa. Nie da się walczyć jedynie metodami mechanicznymi czy przy zastosowaniu biologicznej ochrony. Owszem jest to dobre rozwiązanie dla zwiększania skuteczności lecz nie jako samodzielna metoda. Środki chemiczne mają tą zaletę, że opracowano szeroką gamę na większość patogenów. Cena, dostępność i wydajność przemawiają za ich stosowaniem.

A: Które gatunki roślin należą do pana ulubionych? Na co trzeba szczególnie zwrócić uwagę podczas ich uprawy?

KJ: Moją ulubioną grupą roślin są różaneczniki. Należą do rodziny wrzosowatych i są zimozielone. Podczas uprawy należy pamiętać, że rośliny te lubią gleby średnio zwięzłe lub lekkie, przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne i kwaśne (pH 4,5). Należy zapewnić im właściwe warunki uprawy, a odwdzięczą się nam obfitym kwitnieniem.

A: Dlaczego warto odwiedzić Ogród Botaniczny we Wrocławiu?

KJ: Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, nazywany oazą piękna i spokoju w sercu wielkiego miasta, to „żywe muzeum”, a zarazem ośrodek naukowy i dydaktyczny oraz ulubione miejsce wypoczynku i spotkań Wrocławian. Jest drugim (po Ogrodzie Botanicznym w Krakowie) najstarszym tego typu ogrodem w Polsce, wpisanym na listę zabytków woj. dolnośląskiego i mieszczącym się w granicach podlegającego szczególnej ochronie historycznego centrum Wrocławia.