Wapnowanie gleby – konieczność czy zbędny wydatek?

Wapnowanie to nic innego jak stosowanie nawozów zawierających wapń w celu uregulowania (podwyższenia) odczynu pH gleby. Z poniższego artykułu dowiesz się, dlaczego odczyn pH gleby jest ważny oraz czym, kiedy i jak często należy odkwaszać glebę w ogrodzie.

Wapnowanie reguluje odczyn pH gleby

Odczyn pH gleby często bywa określany jako jeden z najważniejszych parametrów gleby. W skali mikro jest to stosunek stężenia jonów wodorowych H+ do jonów wodorotlenkowych OH- w roztworze glebowym. To właśnie od odczynu gleby zależy dostępność poszczególnych składników pokarmowych.

Przykładowo na glebach kwaśnych często występują problemy z pobieraniem fosforu, a metale ciężkie są łatwo przyswajane przez rośliny. Na glebach zasadowych zaś większość mikroelementów staje się niedostępna dla roślin. O ile każda roślina ma swój własny, optymalny odczyn pH gleby, to do uprawy większości roślin nadają się gleby lekko kwaśne i obojętne o pH w zakresie 5,6 – 7,2.

• pH poniżej 4,5 – gleby silnie kwaśne, tylko niektóre gatunki roślin znoszą taki odczyn
• pH w zakresie 4,6-5,5 – gleby kwaśne, niewiele roślin preferuje taki odczyn gleby
• pH w zakresie 5,6-6,5 – gleby lekko kwaśne, wiele popularnych roślin rośnie dobrze w takich glebach
• pH w zakresie 6,6-7,2 – gleby obojętne – większość roślin czuje się dobrze na glebach o takim odczynie
• pH powyżej 7,2 – gleby zasadowe, wiele roślin preferuje taki odczyn gleby

Zakwaszenie gleb w Polsce

Jak wynika z badań Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach, większość gleb w Polsce wykazuje odczyn bardzo kwaśny i kwaśny. Takie pH gleby często utrudnia lub wręcz uniemożliwia efektywną uprawę roślin na tych terenach.

Gleby w Polsce w naturalny sposób ulegają stopniowemu zakwaszeniu. Proces ten wynika z przewagi opadów atmosferycznych nad parowaniem wody z gleby oraz rodzaju skał macierzystych, z których powstały nasze gleby. Działalność człowieka również nie jest tutaj obojętna, ponieważ większość amonowych i amidowych nawozów azotowych również powoduje stopniowe obniżanie się pH gleby.

Wapnowanie – zalety

Dzięki stosowaniu nawozów wapniowych na glebach zakwaszonych regulujemy nie tylko sam odczyn pH gleby, ale również poprawiamy jej właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne. W wyniku regularnego wapnowania zwiększamy aktywność mikrobiologiczną w glebie, zwiększamy dostępność oraz efektywność przyswajania wielu składników mineralnych. Dodatkowo zmniejszamy przyswajanie przez rośliny metali ciężkich.

Samo Ministerstwo Środowiska dostrzega konieczność regularnego wapnowania, ponieważ w 2019 roku został uruchomiony program dopłat dla rolników, w celu dofinansowania zakupu przez nich wapna nawozowego.

Co wykorzystać do wapnowania?

Na rynku dostępnych jest multum nawozów wapniowych, jednak każdy z nich sprawdzi się w innych warunkach. Poniżej przedstawiamy kilka najciekawszych z nich:

• saletra wapniowa – to nawóz azotowo-wapniowy. Sprawdza się doskonale w dolistnym dokarmianiu roślin cierpiących na niedobór wapnia (np. w celu zapobiegania chorobom fizjologicznym jabłek, pomidorów, papryki, sałaty). Nawóz ten nie zakwasza środowiska glebowego, ale nie nadaje się do odkwaszania gleb. Traktujmy go jedynie jako źródło azotu i wapnia dla roślin.
• wapno tlenkowe – często to najtańszy nawóz wapniowy. Działa on szybko, ale w związku z tym powoduje nagłe zmiany odczynu pH gleby, co wbrew pozorom nie jest korzystne. Tę formę wapna nawozowego stosujemy w niższych dawkach, głównie na glebach ciężkich. Wapno do bielenia drzew i odkwaszania gleb.
• wapno węglanowe – to najbardziej uniwersalne wapno do regulacji odczynu pH gleby. Pozyskuje się je najczęściej z naturalnych, rozdrobnionych skał wapniowych. Działa powoli, dzięki czemu nie wpływa negatywnie na życie biologiczne gleby. Jeżeli nie wiesz co wybrać – to będzie zdecydowanie najbezpieczniejszy i najlepszy wybór. Przykładowy produkt: Wapno do trawników (i nie tylko!) – nawóz wapniowy.
• dolomit – to mielona skała, zawierająca nie tylko związki wapnia, ale również znaczne ilości magnezu. Będzie to najlepszy wybór, jeśli chcemy tylko lekko podwyższyć pH podłoża i jednocześnie chcemy tanio uzupełnić niedobory magnezu w glebie.
• mączka bazaltowa – to zmielona skała wulkaniczna. Z uwagi na stosunkowo niewielką ilość wapnia, nie jest zaliczana do nawozów wapniowych. Stosowana jest jednak w wysokich dawkach i przy jej pomocy jesteśmy w stanie nie tylko uzupełnić niedobory mikroelementów w wyjałowionej glebie, ale również lekko podwyższyć jej odczyn pH.

Dawkowanie wapna nawozowego

W celu odkwaszenia gleb nawozy wapniowe stosujemy w znacznie wyższych dawkach niż inne nawozy z azotem, potasem i fosforem. W celu określenia optymalnej ilości środka wapnującego, jaki powinniśmy użyć, należy najpierw dokonać badania obecnego pH gleby. Znając odczyn pH oraz jej kategorię agronomiczną (tj. gleba lekka/średnia/ciężka) jesteśmy w stanie precyzyjnie odczytać z tabeli potrzebną dawkę tlenku wapnia i przeliczyć ją na konkretny nawóz.

W przypadku oferowanego przez nas nawozu wapniowego do upraw ekologicznych zazwyczaj stosuje się 2-10 kg nawozu na 100 m².

Wapnowanie – kiedy i jak często?

Za optymalny termin na wykonanie zabiegu wapnowania uznaje się jesień. Rośliny są wówczas w stanie spoczynku, temperatury są bardziej umiarkowane, a wilgotność gleby jest wyższa. Dodatkowo częste deszcze wspomagają wpłukiwanie zastosowanego wapna w głąb gleby.

Z uwagi, że gleby ulegają stopniowego zakwaszeniu, zaleca się wapnowanie wykonywać nie rzadziej niż raz na 4 lata. Najlepiej jest jednak każdej jesieni zasilać ogród odpowiednim nawozem wapniowym i raz na kilka lat badać aktualny odczyn pH, aby móc precyzyjnie manipulować stosowaną dawką nawozu.

Masz jakieś pytania lub uwagi do artykułu? Napisz do nas na naszym fanpage na facebooku.